TŁUMACZ
Strona główna Ogólnopolskie Seminarium Naukowe "Sztuka i jej funkcja poznawcza w kulturze"
Ogólnopolskie Seminarium Naukowe "Sztuka i jej funkcja poznawcza w kulturze"
Szanowni Państwo,
Instytut Kulturoznawstwa i Dziennikarstwa Uniwersytetu Ignatianum w Krakowie zaprasza do udziału w Ogólnopolskim Seminarium Naukowym „Sztuka i jej funkcja poznawcza w kulturze”, które odbędzie się 19 września 2025 roku (piątek) w siedzibie Uniwersytetu Ignatianum w Krakowie.
Dzieła - jak pisał Wolfgang Welsch - otwierają nowe perspektywy widzenia świata – nie tylko przez przedstawianie go, ale przede wszystkim przez egzemplifikowanie nowych poglądów na świat. Podstawowym doświadczeniem estetycznym nie jest to, że sztuka jest czymś zamkniętym, ale że jest raczej zdolna otworzyć nasze oczy na niezwykłe widzenie świata. Dzieła sztuki są często przede wszystkim narzędziami służącymi doskonalszej i wzmożonej percepcji rzeczywistości (Welsch W., Estetyka poza estetykę. O znaczeniu estetyki w czasach współczesnych, i o nowej formie dyscypliny, [w:] Problemy ponowoczesnej pluralizacji kultury: wokół koncepcji Wolfganga Welscha. Cz. 1., red. A. Zeidler-Janiszewska, Poznań 1998, s. 99).
Celem seminarium naukowego jest próba oceny możliwości poznawczych sztuki współczesnej (na potrzeby seminarium przyjmiemy okres ostatnich 50 lat). Człowiek czerpie wiedzę o świecie z różnych źródeł, m.in. z filozofii, nauki, religii i sztuki. Zagadnienie prawdy w sztuce to temat wczesnogrecki, najpierw podjęty przez poetów (Homer, Hezjod, Pindar), następnie przez filozofów (Gorgiasz, Sokrates). Poeci szukali odpowiedzi na pytania: czy poezja daje wyraz prawdzie? czy poezja w swej treści jest prawdziwa? Prawdę w tym kontekście rozumiano jako zgodność z rzeczywistością. Zarówno dla poetów, jak i filozofów - sztuka (literacka, także plastyczna) mogła zmyślać, wytwarzać złudy, ale również służyć poznawaniu prawdy.
Konkurujące ze sobą teorie sztuki w kulturze europejskiej - wprawdzie powstałe w starożytności, lecz nadal aktualne - w różny sposób interpretują fakt sztuki, a tym samym jej funkcję poznawczą. Platon, choć stał na stanowisku racjonalizmu filozoficznego, podziwiał tak zwanych „maników”, którzy pod natchnieniem tworzyli poezję, w której przekazywali paradygmatyczne treści o Prawdziwej Rzeczywistości, zakryte przed przeciętnym człowiekiem (teoria maniczno-ekspresyjna sztuki). W ramach swego idealistycznego systemu filozoficznego traktował on sztukę jako miejsce odzwierciedlania odwiecznych idei (wzorów), a więc także przypisywał ludzkiej wytwórczości charakter kognitywny (teoria ejdetyczna sztuki). W ujęciu realistycznym - sztuka uzupełniając braki w naturze, aktualizuje człowieka w aspekcie poznawczym, a przez to wzbogaca jego doświadczenie (teoria prywatywna sztuki).
Proponowane obszary tematyczne:
- Funkcja poznawcza sztuki w ujęciu estetyków, teoretyków sztuki, neuroestetyków.
- Sztuki wizualne i ich funkcja poznawcza.
- Literatura/poezja i jej funkcja poznawcza.
- Sztuka religijna i jej funkcja poznawcza.
- Prawda (wartości poznawcze) w dziele sztuki.
- Możliwości poznawcze sztuki z perspektywy praktyki artystycznej.
- Poznawcze wartości sztuki w wychowaniu estetycznym.
Seminarium ma charakter interdyscyplinarny. Do udziału serdecznie zapraszamy doświadczonych badaczy, jak i doktorantów reprezentujących rozmaite dyscypliny naukowe, zwłaszcza nauki o kulturze i religii, etnologię i antropologię kulturową, nauki o sztuce, filozofię, literaturoznawstwo, pedagogikę oraz wszystkich tych, których interesuje refleksja nad sztuką w aspekcie poznawczym. Czas wystąpienia wynosi 20 minut. Każdy uczestnik otrzyma certyfikat uczestnictwa w seminarium. Udział w seminarium jest bezpłatny. Liczba miejsc ograniczona.
Seminarium odbędzie się w dniu 19 września 2025 w budynku Uniwersytetu Ignatianum w Krakowie, przy ul. Kopernika 26.
Uzupełniony Formularz zgłoszeniowy należy przesłać do 5 lipca 2025. Wyniki naboru podane zostaną najpóźniej 10 lipca 2025.
Program Ogólnopolskiego Seminarium Naukowego
„Sztuka i jej funkcja poznawcza w kulturze”
Termin: 19.09.2025r.
Miejsce: Uniwersytet Ignatianum w Krakowie, Budynek główny, sala 420
Organizator: Instytut Kulturoznawstwa i Dziennikarstwa Uniwersytetu Ignatianum
w Krakowie
9.00 - 9.05 Uroczyste Otwarcie Seminarium
Prorektor Uniwersytetu Ignatianum w Krakowie
dr hab. Monika Stankiewicz-Kopeć, prof. UIK
PANEL I
Moderator: dr hab. Bogusława Bodzioch - Bryła, prof. UIK (Uniwersytet Ignatianum w Krakowie)
9.05 - 9.25 prof. dr hab. Zdzisław Wąsik (Uniwersytet WSB Merito Wrocław)
O poznawaniu, rozumieniu i przeżywaniu świata życia poprzez wytwory sztuki jako tekstowe nośniki wartości i funkcji w kulturze i cywilizacji człowieka
9.25 - 9.45 dr hab. Anna Kawalec, prof. KUL (Katolicki Uniwersytet Lubelski im. Jana Pawła II)
Warunki sztuki mądrościowej
9.45 - 10.05 dr hab. Elżbieta Magdalena Wąsik, prof. UAM (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu)
O pojęciu funkcji i funkcjonalizmie w działalności komunikacyjnej i artystycznej człowieka: zagadnienie tekstowego podejścia do wytworów języka i kultury
10.05 - 10.25 Dyskusja
10.25 - 10.50 Przerwa kawowa (CATERING)
PANEL II
Moderator: dr hab. Anna Kawalec, prof. KUL (Katolicki Uniwersytet Lubelski im. Jana Pawła II)
10.50 - 11.10 dr hab. Beata Bigaj–Zwonek, prof. UIK (Uniwersytet Ignatianum w Krakowie)
Autoportret malarski a poznawcza funkcja sztuki – refleksja na wybranych przykładach
11.10 - 11.30 dr hab. Izabela Trzcińska, prof. AGH (Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie)
Miejsce Thanatosa. Obrazy mitologii śmierci w kontekście przemian współczesnej wyobraźni kulturowej
11.30 - 11.50 dr hab. Bogusława Bodzioch-Bryła, prof. UIK (Uniwersytet Ignatianum w Krakowie)
Humanistyka cyfrowa a transcendencja. Dialogi z sacrum w e-literaturze i sztuce transgenicznej
11.50 - 12.10 dr Krzysztof Hliniak (Uniwersytet Jagielloński, Polskie Forum Choreologiczne Poznań)
Taniec - medium poznania, medium refleksji. Funkcje poznawcze tańca w perspektywie choreologicznej
12.10 -12.30 Dyskusja
12.30 - 12.50 Przerwa kawowa
PANEL III
Moderator: dr hab. Elżbieta Magdalena Wąsik, prof. UMK (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu)
12.50 - 13.10 dr hab. Joanna Łukasiewicz-Wieleba, prof. APS (Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie), mgr Beata Bielska-Karwot (163 LO w Warszawie)
Młodzież w poszukiwaniu tożsamości. Sztuka Andrzeja Wróblewskiego jako droga do poznawania siebie
13.10 - 13.30 dr Magdalena Studnicka (Uniwersytet Ignatianum w Krakowie)
Ciało jako medium poznania – o funkcji poznawczej sztuki w teatrze tańca Piny Bausch (1940 - 2009)
13.30 - 13.50 dr Monika Kowalczyk (Uniwersytet Ignatianum w Krakowie)
Antropologiczne podstawy ludzkiej otwartości na sztukę na przykładzie wybranych koncepcji człowieka
13.50 - 14.10 dr hab. Beata Gontarz, prof. UŚ (Uniwersytet Śląski w Katowicach)
Komiks jako współczesna forma poznawcza. Na przykładzie komiksów o tematyce historycznej
14.10 -14.30 Dyskusja
14.30 - 14.50 Przerwa kawowa
PANEL IV
Moderator: dr hab. Beata Gontarz, prof. UŚ (Uniwersytet Śląski w Katowicach)
14.50 - 15.10 dr Marek Skrukwa (Uniwersytet Ignatianum w Krakowie)
Funkcja poznawcza sztuki religijnej na przykładzie kompozycji „Hommage à Edith Stein” Pawła Łukaszewskiego
15.10 - 15.30 mgr Mateusz Borkowski (Szkoła Doktorska Uniwersytetu Ignatianum w Krakowie)
Musical jako narzędzie poznania kulturowego: emocja, narracja i pamięć w sztuce scenicznej
15.30 - 15.50 mgr Agnieszka Bartków, kustosz (Muzeum Górnośląskie w Bytomiu)
Refleksje nad życiem. Kognitywizm estetyczny, a malarski cykl „Et in Arcadia Ego” Aldony Mickiewicz
15.50-16.10 mgr Aleksandra Wańczyk (Szkoła Doktorska Uniwersytettu Ignatianum w Krakowie, Muzeum Ziemi Bieckiej)
Wartości poznawcze sztuki realizowane w toku działań edukacyjnych dla Osób ze specjalnymi potrzebami - przykład Muzeum Ziemi Bieckiej
16.10 - 16.30 Dyskusja
16.30 Uroczyste zamknięcie Seminarium
Dyrektor Instytutu Kulturoznawstwa i Dziennikarstwa UIK
dr hab. Beata Bigaj-Zwonek, prof. UIK
Komitet Naukowy:
prof. dr hab. Jóżef Bremer SJ (Uniwersytet Ignatianum w Krakowie)
prof. dr hab. Władysława Szulakiewicz (Uniwersytet Ignatianum w Krakowie)
dr hab. Beata Bigaj-Zwonek, prof. UIK (Uniwersytet Ignatianum w Krakowie)
dr hab. Anna Kawalec, prof. KUL (Katolicki Uniwersytet Lubelski im. Jana Pawła II)
dr hab. Monika Stankiewicz-Kopeć, prof. UIK (Uniwersytet Ignatianum w Krakowie)
dr hab. Małgorzata Wrześniak, prof. UKSW (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie)
dr Monika Kowalczyk (Uniwersytet Ignatianum w Krakowie)
dr Monika Kowalczyk: monika.kowalczyk@ignatianum.edu.pl